T/m 10 juni is in Museum Catharijneconvent in Utrecht een zeer bijzondere middeleeuwse schat te bewon deren. De kostbaarste relieken, gevat in goud en zilver, versierd met edelstenen, antieke gemmen en exotische materialen uit alle windstreken zijn sinds de vroege middeleeuwen samengebracht en samengebleven in de Münster Domschat.
Voor het eerst in zijn 1000-jarige geschiedenis zijn deze prachtige voorwerpen uit de Paulusdom buiten Münster te zien. De tentoonstelling in Museum Catharijneconvent vormt de aftrap van een internationale expositiereeks. De schat zal na Utrecht doorreizen naar onder andere Bamberg, Hildesheim, Aken, Keulen en Cleveland (Ohio). Voor Museum Catharijneconvent is het een fantastische kans om als eerste de Münster Domschat te tonen.
Topstukken uit de schatkamer
Op de tentoonstelling zijn de mooiste stukken uit de Münster schatkamer te zien, zoals de oudste kokosnootreliekhouder ter wereld, een met parels en edelstenen overladen reliekkruis en een fraaie Agnes van goud en zilver. De objecten getuigen van de internationale positie die Münster in de middeleeuwen bekleedde. Zo is er een reliekhouder die door Keizer Otto in 997 is geschonken aan de bisschop van Münster. Ook zijn er verschillende speelstukken van Iraans bergkristal in de schat, zoals het leeuwtje op de kokosnootreliekhouder. Doordat het hoofd is omgedraaid, vormt het beestje nu een lam. Beide dieren stonden in de middeleeuwen symbool voor Christus. De aanwezigheid van dit soort exotische kleinoden toont aan dat Münster gebruik heeft gemaakt van handelsroutes tussen het voormalige Mesopotamië en Europa.
Indrukwekkende geschiedenis
Utrecht is net als Münster een bisschopsstad. In de middeleeuwen waren deze steden vergelijkbaar van omvang en belang. In beide stond een kathedraal, of domkerk, ieder met een vergelijke domschat. In de loop van de geschiedenis leden deze kathedralen grote verLinksboven liezen. De Utrechtse dom verloor bijna al zijn gouden en zilveren kostbaarheden, de Münster dom verloor zijn belangrijke archieven.
Rijkdom en macht
Net als de schat van Münster bestond de Utrechtse domschat in de middeleeuwen uit kostbare reliekhouders en liturgische objecten, gemaakt van de duurste materialen. De voorwerpen zijn helaas verloren gegaan door oorlogsgeweld en religiestrijd, maar de archieven waarin ze werden beschreven zijn gelukkig bewaard. Op de tentoonstelling zijn unieke middeleeuwse archiefstukken te zien, geselecteerd uit de honderden akten, oorkondes en verslagen over de Utrechtse domschat. Archieven waren heel belangrijk voor het domkapittel. Alle bezittingen van het bisdom Utrecht, zoals goederen en landerijen, waren erin vastgelegd. Destijds vertegenwoordigde het archief de rijkdom en macht van het bisdom, nu vertellen de documenten het verhaal over het ontstaan en de functie van een domschat.
De schat van Münster
De situatie in Münster is tegenovergesteld aan die van Utrecht. In Münster zijn onder andere door een grote brand in 1527 vrijwel alle middeleeuwse archieven verloren gegaan. Hierdoor weten we haast niets over het ontstaan en het gebruik van de schat in Münster. Het oudst bewaard gebleven archiefdocument dat de Münster schat vermeldt, is een inventarislijst van de inhoud van de schat uit 1558. Verbazend genoeg zijn vrijwel alle middeleeuwse voorwerpen op deze lijst nog steeds in de domschat aanwezig.
Middeleeuwse domschat
Dat de kern van de Münster domschat zo goed bewaard is gebleven, mag een wonder heten. De schat kende namelijk in zijn geschiedenis vele bedreigingen. Tijdens het kortstondige, maar gewelddadige regime van de wederdopers tussen 1534 en 1535 is het gehele interieur van de Paulusdom vernietigd. De kern van de domschat bleef echter bewaard. In de periode van de Franse bezetting aan het begin van de negentiende eeuw zijn veel kostbaarheden uit de domschat omgesmolten, maar dit betrof enkel voorwerpen uit de barok. Dankzij inspanningen van toenmalig conservator Theodor Wieschebrink werd de Münster domschat tijdens de Tweede Wereldoorlog in veiligheid gebracht. In 1943 werd de Paulusdom verwoest, maar de middeleeuwse domschat bleef gespaard. Nu verlaat de schat voor het eerst de schatkamer om in Museum Catharijneconvent te schitteren. De Münster Domschat biedt een combinatie van overweldigende schoonheid van de schat, gecombineerd met een verloren gewaand verhaal uit de Nederlandse geschiedenis.
De Münster Domschat
T/m 10 juni 2019
Museum Catharijneconvent
W: Catherijneconvent.nl