Interview Claudia Koopman
De foto’s die een hartstochtelijk verliefde jongeman begin jaren negentig van zijn vriendinnetje maakte, zouden hun beider levens ingrijpend veranderen. Haar naam: Kate Moss. De zijne: Mario Sorrenti. Vijfentwintig jaar later is er nu Sorrenti’s monografie Kate met nooit eerder gepubliceerde foto’s. Kate is evengoed een ode aan een van ‘s werelds meest iconische topmodellen, als aan de verrukkingen van die eerste grote verliefdheid. Villa d’Arte in gesprek met Mario Sorrenti over obsessies, emoties en Kate natuurlijk.
Met vriendelijke ogen, verscholen achter zijn kenmerkende zware bril, donkere lange lokken en opvallende sieraden, heeft Mario Sorrenti (1971) meer weg van een singer-songwriter uit de zeventiger jaren – een jonge Neil Young – dan van de hotshot fashionfotograaf die hij ontegenzeglijk is. Maar eigenlijk is niets aan Mario Sorrenti zoals je zou verwachten. Opgegroeid in een hecht Italiaans kunstenaarsgezin uit Napels, dat zich in de jaren tachtig had gevestigd in New York, vliegt de jongen die ooit beeldhouwer wilde worden al ruim 25 jaar non-stop de wereld over om voor toonaangevende modebladen en modehuizen de mooiste mensen op de meest glamoureuze locaties te fotograferen. Kunstenaar kunnen we hem overigens ook noemen: zijn werk, dat zindert van de ingetogen sensualiteit en over een bijna sculpturale kwaliteit beschikt, is te zien in onder andere het Victoria & Albert in Londen en het MoMa in New York.
Iconische beelden
Recent is zijn boek Kate bij uitgeverij Phaidon verschenen. Het bevat nooit eerder gepubliceerde foto’s uit de jaren negentig, vlak voordat model en fotograaf zouden doorbreken met de iconische Calvin Klein Obsession-campagne. Nog altijd geldt zij als een van de meest iconische modellen ooit, en behoort hij tot de meest gevraagde modefotografen ter wereld. Eigenlijk zou je daarom verwachten dat deze monografie al veel eerder verschenen zou zijn. In plaats daarvan publiceerde Sorrenti eerst The Machine, een aangrijpend fotoverslag van 24 uur uit het leven van zijn aan een zeldzame bloedziekte lijdende broer Davide. En in 2011 Draw Blood for Proof, een boekvorm van de in 2004 gehouden expositie in de Andrew Horowitz Gallery in New York, die de met foto’s behangen wanden van zijn toenmalige studio in New Yorks Lower East Side toonde. De onbewerkte en ongecensureerde polaroids, contactsheets en prints, waarin werk en werkelijkheid nauwelijks meer van elkaar zijn te onderscheiden, geven een uniek inzicht in zijn visie en gevoel voor esthetiek.
Boeken
Sorrenti’s meest voor de hand liggende boek lag dus 25 jaar op de plank. Sorrenti: ‘Daar had het nog steeds gelegen, ware het niet dat mijn vrouw [red.: fotografe Mary Frey] bezig was mijn archief te digitaliseren en de foto’s ontdekte. Zij vond dat ik iets met deze beelden moest doen. Ik was niet meteen overtuigd; er is al zoveel gepubliceerd over Kate. Bovendien wilde ik niet het idee wekken dat ik een slaatje wilde slaan uit haar naam. Uiteindelijk heb ik de foto’s aan Dennis Friedman van W Magazine getoond, die opperde om er een boek van te maken. Er gingen nog bijna vier jaar overheen voordat het boek er daadwerkelijk was. ‘Dat komt omdat we heel relaxed gedaan hebben. Het waren niet zó veel foto’s. Het was nog de tijd van analoog en ik had destijds simpelweg het geld niet om eindeloos rolletjes vol te schieten. Maar het boek beslaat een tijd waarin wij beiden zowel privé als professioneel een enorme transformatie doormaakten. Het was een ervaring die ik koester. Ik wilde daar heel zorgvuldig mee omgaan.’ Zoals zijn eerdere boeken is ook Kate een heel persoonlijk boek geworden, zij het op een compleet andere manier dan zijn eerste twee. Sorrenti: ‘Draw Blood for Proof was eigenlijk bedoeld als mijn eerste boek. Toen overleed mijn broer Davide in 1997; het idee voor Draw Blood for Proof ging de koelkast in en in plaats daarvan bracht ik The Machine uit. Het laat de lijdensweg zien die Davide door zijn ziekte dagelijks moest doorstaan. Het was een boek dat ik moest maken, al had ik het natuurlijk liever niet gedaan. Kate is eveneens een boek dat er niet was geweest als anderen me er niet van hadden overtuigd.’
Emotie
Wat alle drie zijn boeken gemeen hebben is de emotie die overal doorheen sijpelt. In deze meest recente en veel toegankelijker uitgave vooral in de zin van onweerstaanbare, zinnelijke schoonheid en onderhuidse erotiek. Je proeft het onuitgesproken verlangen: de obsessie waarop de wereldberoemde campagne die hun beider naam maakte gestoeld is. Sorrenti: ‘Emotie is absoluut een drijfveer in al mijn werk. Ik móet iets voelen. Erotiek is dat ook. De beste dingen ontstaan vaak wanneer mensen zich net buiten hun comfortzone begeven. Dat geldt voor de modellen, maar ook voor mezelf. Dat is wat een beeld verheft, interessant maakt. Kunst is een heel persoonlijke expressievorm; ik vind dat daar geen enkele restrictie voor zou mogen gelden. Je kunt succesvol en commercieel bezig zijn en alsnog kunst maken. Ik heb aanvankelijk moeite gehad dat te accepteren. Ik ben immers begonnen als “echte” kunstenaar.’
Obsessie
‘In de dertig jaar die ik in het vak zit is er natuurlijk heel veel veranderd. Ik ben nota bene verliefd geworden op het vak in de doka. Mijn moeder en stiefvader probeerden me al eerder voor fotografie te interesseren; zo had ik volgens hen meer kans op een steady inkomen dan als kunstenaar. Maar ik studeerde schilder- en beeldhouwkunst aan de School of Visual Arts en was helemaal niet geïnteresseerd in fotografie. Ik wilde een bonafide kunstenaar worden! Maar toen ik door twee vriendinnen van school meegenomen werd een doka in, werd ik gegrepen door de magie ervan. Sindsdien ging ik nooit meer ergens heen zonder camera. Het werd een obsessie.’
Net zoals hij voordien het werk van oude meesters bestudeerde, bestudeerde hij vanaf dat moment het werk van inspirerende fotografen als Sally Mann, Jimmy Goldberg en Larry Clark. Wanneer hij, om dichter bij de bron te zitten én geld te verdienen, modellenwerk gaat doen, krijgt hij direct de kans om met toppers als Bruce Weber en Steven Meisel te werken. Maar het grootste geschenk dat de modewereld hem geeft is een ontmoeting met een meisje uit Croydon, Engeland. Ze is klein en tenger en lijkt in niets op de modellen die op dat moment de voorpagina’s sieren, maar hij valt als een blok voor haar. De liefde is wederzijds en samen reizen ze voor klussen de wereld rond. Gelukkige derde in deze relatie is zijn camera, want Sorrenti is obsedeerd door haar. De beelden van zijn geliefde zouden uiteindelijk de inspiratiebron vormen voor Sorrenti’s in 1993 geschoten legendarische Calvin Klein Obsessed-campagne. Sorrenti en Moss waren voor de fotoshoot alleen naar de Maagdeneilanden gestuurd, zonder legertje assistenten. De broeierige, verwarrende beelden van een tegelijkertijd intens verleidelijke én intens kwetsbare Moss maakten van haar in één klap een supermodel en van Sorrenti een household name in de top van de modefotografen.
Acceptatie
Vanaf dat moment werkt hij onafgebroken voor magazines als Vogue, W en Vanity Fair en klanten als Chanel, Kenzo, Max Mara en Hugo Boss. Toch miste er voor zijn gevoel in die tijd nog iets. Zijn scheppingsdrang houdt niet op na het werk, want ook in zijn privéleven voelt hij de noodzaak alles minutieus vast te leggen. ‘De eerste tien jaar van mijn carrière was ik ook heel druk aan het tekenen en schilderen en hield ik obsessief dagboeken bij. Werkelijk alles legde ik vast. Ineens ben ik daar van de ene op de andere dag mee gestopt. Ik heb zelf nooit helemaal begrepen waarom.’ Gevraagd of dit wellicht te maken zou kunnen hebben gehad met het feit dat hij eindelijk had geaccepteerd in de fotografie zijn kunstvorm gevonden te hebben, waarmee de noodzaak voor een andere creatieve uitlaatklep wellicht verdwenen was, kijkt Sorrenti of hij water ziet branden. ‘Goh, weet je dat ik dat verband zelf nog nooit gelegd geheb! Interessant, daar ga ik eens over nadenken… Maar het is zeker waar dat ik inmiddels comfortabel ben in mijn rol. Mijn camera is een verlengstuk van mezelf geworden.’
Niet langer een filter om de wereld gedoseerd mee binnen te laten of naar je hand te proberen te zetten? ‘Ja, ik heb mijn camera altijd bij me, maar ik voel niet de behoefte meer hem voortdurend in mensen hun gezicht te drukken. Bovendien had ik nogal de neiging om te veel te snel te willen. Nu ben ik daarin ook relaxter geworden. Fotografie is voor mij één grote les in zelfontdekking. Ik ben ook nooit bang voor nieuwe ontwikkelingen. Zodra de kwaliteit van de digitale camera’s die van de analoge kon evenaren, ben ik overgestapt. De mogelijkheden zijn namelijk veel groter. Al denk ik wel dat ik een betere fotograaf ben omdat ik analoog ben begonnen. Ik heb geleerd vooraf heel goed na te denken over welk beeld ik wilde schieten en of iets de film waard was. Juist de vrijheid die digitale fotografie me heeft gegeven op het gebied van kleuren en technische mogelijkheden, maakt dat ik extra goed nadenk over het shot dat ik wil maken. Het is voor mij een oefening in zelfbeheersing en controle.’ Over oefening gesproken, onlangs schoot hij een low-budget horrorfilm. Was dat genre een bewuste keuze? Sorrenti lachend: ‘Nee, absoluut niet. Het ging me vooral om de ervaring: iets compleet nieuws leren. En ik wilde weten hoe het zou zijn om drie maanden op een set te leven. Ik ben nog altijd dol op experimenteren. Als er niets meer te ontdekken valt, is het voor mij klaar.’ En zo zijn we weer terug bij het onderwerp van zijn boek. Een meisje dat hem zo fascineerde dat hij foto’s van haar móest blijven maken. Hij heeft weleens gezegd nooit meer een fascinatie als deze gehad te hebben. Ook Moss heeft wel eens uitgesproken dat het best een tandje minder had gemogen met die camera in haar gezicht. Sorrenti is niet de enige, want nog steeds gaan beelden van Moss als warme broodjes over de toonbank. Maar niemand heeft haar vastgelegd zoals hij: vóór alle roem en ruchtbaarheid, toen ze nog gewoon Kate uit Croydon was en niet “Kate the Great”. Sorrenti: ‘Veel mensen denken dat mijn foto’s van Kate spontane snapshots zijn, maar het merendeel is geënsceneerd. Dat ze er zo spontaan en onbevangen uitzien, komt door Kate en door hetgeen wij met elkaar deelden. Een oprechte vonk tussen twee mensen kun je niet creëren, die is er of die is er niet. Als die er is, krijg je iets magisch. Dat is een geschenk. Daarom wilde ik ook per se dat het boek verpakt zou worden in een mooie stofomslag. Dit boek is een geschenk. Mijn geschenk aan haar en aan die twee jonge mensen van toen, zo moet het ook voelen.’
Kate by Mario Sorrenti Phaidon
9780714876801
€ 83