Leef- en denkwereld
Het tweede deel van Discovering Ancient Egypt keert terug naar de oude Egyptenaren zelf en zoemt in op hun leef- en denkwereld, dagelijks leven en geloof. Bezoekers zien hier luxe sieraden en amuletten, muziekinstrumenten, sandalen van gevlochten riet en een spellendoos met een formule die de eigenaar geluk wenst. Ook is er een bijzondere verzameling dierenmummies. Met röntgenstralen en CT-scans zijn ze tot op de binnenste details bestudeerd. Een filmpje toont een van de opmerkelijkste uitkomsten: de grote krokodillenmummie bleek twee jonge krokodillen te bevatten en tientallen babykrokodilletjes.
Papyrusvellen met magische teksten, beschilderde mummiekisten en grafbeeldjes die in hiernamaals eeuwig werk verrichtten voor de dode, bieden bezoekers een kijkje in het Egyptische dodenrijk. De mummiekisten zijn onlangs onderzocht en gerestaureerd. Natuurwetenschappelijk onderzoek en infrarood- en UV-fotografie maken zichtbaar hoe ze zijn gemaakt en welke pigmenten zijn gebruikt voor de levendige kleuren.
Het goud van generaal Djehoety
Waar de veelzijdigheid van de tentoonstelling nauwelijks in een verhaal te vatten is, illustreert het onderzoek naar het goud van generaal Djehoety de relatie tussen vondsten en onderzoek. Goud speelde een belangrijke rol in het oude Egypte; het metaal werd er voor het eerst op grote schaal ontgonnen en gebruikt. De Egyptische voorliefde voor goud was ingegeven door de glans en de onvergankelijkheid ervan. In de collectie van het RMO bevindt zich een aanzienlijke hoeveelheid Egyptische gouden objecten. Een deel van komt uit het graf van generaal Djehoety. Zijn grotendeels intacte grafuitzet werd twee eeuwen geleden ontdekt door schatgravers en verkocht aan verschillende museumcollecties wereldwijd, waaronder het RMO en het Louvre in Parijs. Door de versnippering ging de exacte kennis over het goud verloren en sindsdien is onduidelijk welke stukken precies uit dit graf afkomstig zijn. Om dit te achterhalen keken onderzoekers naar de samenstelling van het goud in de museumcollecties, met name de hoeveelheden zilver en koper daarin. Dat gebeurde met röntgenfluorescentie-spectrometrie (XRF), een techniek die röntgenstraling gebruikt en de vrijgekomen fluorescentiestraling meet. Omdat die straling per element verschilt, kan zo de precieze samenstelling van het goud worden vastgesteld. Het goud van Djehoety uit Leiden en het Louvre is in de tentoonstelling weer samengebracht.
De Egyptische voorliefde voor goud was ingegeven door de glans en de onvergankelijkheid ervan’
De verdwenen mummie
Bijzonder is het verhaal van een mummiehuls die bijna anderhalve eeuw in het depot van het museum lag, zonder dat duidelijk was van wie hij afkomstig was. Het object verkeerde in slechte staat: de beschildering was grotendeels verbleekt, het vergulde gezicht ruw verwijderd door grafrovers, en van de hiërogliefentekst was nauwelijks iets over. Daarmee leek ook de naam van de eigenaar voorgoed verloren. Pas bij de vondst van een handgeschreven autopsierapport in het museumarchief kwam er duidelijkheid. Conservator Willem Pleyte noteerde daarin nauwkeurig hoe hij in 1878 de mummie van een zekere Djedhor opende. Door het vochtige klimaat in het toenmalige museumgebouw verkeerde de mummie in verregaande staat van ontbinding, zodat de resten moesten worden weggegooid. Dankzij de combinatie van Pleytes uitvoerige verslag en de objecten die hij aantrof - zorgvuldig genummerd en in het magazijn bewaard - kon de mummie recentelijk als in een ‘omgekeerde autopsie’ worden gereconstrueerd. Zo is er alsnog veel bekend geworden over Djedhors leven en begrafenis. Zijn amulettenketting, linnen windsels en een papyrusfragment met beschermgoden en spreuken zijn in de tentoonstelling te zien.
Discovering Ancient Egypt
16 oktober 2025 t/m 15 maart 2026
Rijksmuseum van Oudheden
Rapenburg 28, Leiden
Info: rmo.nl
